سطر نوزدهم رمضان 94

بسم الله

سَلَامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ‌

]این شب‌[ تا دمیدن سپیده‌دم آکنده از سلامت] و امن و امان‌[ است‌.

قدر / 5

***

شب سرنوشت‌ساز زندگی همه‌مان... اگر باور کنیم که خدا سرنوشتمان را در این شب رقم می‌زند، دیگر خواب به چشممان می‌آید؟ یا می‌رویم التماسش می‌کنیم بهترین را برایمان بنویسد؟

فقط شانس آورده‌ایم که این شب سرنوشت‌ساز، هرسال تکرار می‌شود. یعنی هرسال شانس این را داری که سرنوشت بهتری از خدا بخواهی.

گمانم خدا، وقتی می‌خواهد سرنوشت آدم‌ها را در شب قدر رقم بزند، به ظرف هرکسی نگاه می‌کند؛ بعضی‌ها پیالۀ کوچکی دستشان گرفته‌اند و بعضی دیگر، دیگ و مجمع ردیف کرده‌اند. بعضی‌های دیگر هم هستند که... دلهایشان را باز کرده‌اند در انتظار تقدیر خدا و، چه ظرفی گنجایشش بیشتر از ذات آدمی؟

همدیگر را دعا کنیم... مخصوصاً آن‌ها که شاد نیستند را... من برای همۀ عزیزانم امشب، شادی می‌خواهم. از خدا می‌خواهم به هرطریقی که مصلحتشان است، خدا برایشان شادی رقم بزند.

 

 

حافظانه:

تو که در خواب بوده‌ای همه شب

چه نصیبت ز بلبل سحرست؟

سطر هجدهم رمضان 94

بسم الله

أَلَا یَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ‌

آیا کسى که آفریده است نمى‌داند؟ با اینکه او خود باریک‌بینِ آگاه است.

ملک /14

***

گاهی اوقات تنها دلخوشی آدم این است که، خدایش از همه چیز خبر دارد...

حساب و کتاب‌های آدم‌ها اگر منصفانه نیست... به دل نگیر؛ گاهی هم دلت را دو دستی بگیر و نگذار بشکند. چون اگر بشکند هم که کسی نیست برایت ترمیمش کند، دوباره خودتی و خودت. باید تکه‌هایش را با اشک و آه به هم بچسبانی... تقصیر خودمان نیست. آدمیم و نگاهمان یک زاویه بیشتر ندارد. دنیا را از همان قابی می‌بینیم که از وقتی چشم باز کرده‌ایم، پیش رویمان بوده است...

گاهی آدم‌ها با هم نامهربان‌اند. گاهی توی جیب‌هایشان گل نه، آجر میگذارند و به دیدارت می‌آیند. گاهی تنها چیزی که از تو نمی‌بینند و نمی‌خواهند، دلی است که به رویشان باز کرده‌ای. گاهی کاری می‌کنند که دلت می‌خواهد یک‌جور دیگر بودی، یک آدم دیگر و یک روحِ دیگر...

امّا همۀ این‌ها را که جمع کنی و ببری بریزی پیش خداجان، می‌بینی از دریای دل‌گرفتگی‌ات نمی بیشتر نمانده که آن هم با یک عنایت دوست، بخار می‌شود و به آسمانش می‌رود...

خدا خودش می‌داند... خدا خودش می‌داند... خدا خودش می‌داند... غم نخور... .

گاهی چه خوب می‌شود که آدم، تکیه‌کلام‌هایش را از کلام خدا بگیرد؛ به کلامِ خدا تکیه کند کلامش. این بار که دلت از کسی گرفت، با خودت تکرار کن « أَلَا یَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ‌»

 

 

حافظ نوشت:

یا رب، مگیرش! ار چه دل چون کبوترم

افکند و... کشت و... عزت صید حرم نداشت...

سطر هفدهم رمضان 94

بسم الله

وَعَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ

و چهره‌ها براى آن [خداى‌] زنده پاینده خضوع مى‌کنند.

طه / 111

***

دلم بندگی می‌خواهد... دلم می‌خواهد سرم را بیندازم پایین و جز چشم نگویم... برای خدا تکلیف تعیین نکنم... بگویم هرچه تو بگویی... هرچه تو بخواهی... هروقتی تو بخواهی...

بندگی خیلی سخت است... خضوع خیلی سخت است... فروتنی خیلی سخت است...

من تا نفهمم تو چقدر بزرگی... کوچکی خودم را نمی‌بینم...

من تا خودم را به بالای قله نرسانم، کوچکی جایی که خودم هستم را درک نمی‌کنم...

بعضی وقت‌ها هست که از همه ناامیدی، از همه. آن وقت است که تازه داری الفبای بندگی را می‌خوانی... وقتی غم‌ها شانه‌هایت را خم می‌کند و سرت را، تازه داری شکل بنده به خودت می‌گیری...

خدایا... «طاقت» بندگی بهمان بده...

 

 

حافظ نوشت:

تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن

که دوست خود روش بنده پروری داند

سطر شانزدهم رمضان 94

بسم الله

وَاصْبِرْ‌ وَمَا صَبْرُ‌کَ إِلَّا بِاللَّـهِ وَلَا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَلَا تَکُ فِی ضَیْقٍ مِّمَّا یَمْکُرُ‌ونَ

و شکیبایی کن، و شکیبایی تو جز به توفیق خدا نیست، و بر آنان اندوهگین مباش، و از نیرنگی که همواره به کار می گیرند، دلتنگ مشو.

نحل / 127

***

دوست دارم یک بار تمام آیاتی از قرآن را که «صبر» دارند، بخوانم... بخوانم و ببینم نمرۀ چند میگیرم از کلام خدا در درس صبر...

صبر بر نادانسته‌ها...

صبر بر تأخیرها...

صبر بر از دست دادن‌ها...

صبر بر ...

خودش هم می‌داند و می‌گوید که فقط و فقط صبر از جانب خودش است. صبر رزقی است که باید خدا به دهانِ دلت بگذارد، اگرنه این کودک، بی‌‌قراری‌هایش آرام نمی‌شود...

 

ماه، نیمه شد...

من هنوز، ناخوشم...

منتظر اعجاز رمضان...

 

من اما، مردِ این میدانم. تو که میدانی خداجان. به خودم ثابت میکنم اما.

 

سطر پانزدهم رمضان 94

بسم الله

وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَ‌بِّکَ فَحَدِّثْ

و نعمت های پروردگارت را بازگو کن.

ضحی / 11

***

چندتا لیست از آیه‌هایی دارم که چشمِ دلم را گرفته‌اند. این اواخر هم وقتی قرآن خوانده‌ام، آیه‌ای را که دوست داشته‌ام، علامت زده‌ام. کاغذهایی هم دارم که آیه‌های نازنینم را با ترجمه در آن‌ها نوشته‌ام. اما امشب آمدم و برخلاف شب‌های قبل، لیست‌ها و کاغذها را کنار گذاشتم. سایت تنزیل را باز کردم و همین‌طوری با بالا و پایین کردن، یک سوره را انتخاب کردم و به همان ترتیب هم، یک آیه را.

شد این آیه.

نمی‌دانم چقدر با حرف‌های آقای دولابی ارتباط دارید. اما برای من خواندن حرف‌هایشان تفاوت «حال خوب» و «حال بد» است. این آیه من را به یاد ایشان انداخت؛ یکی از دلچسب‌ترین حرف‌هایشان این است که... ملائکه فقط دیده‌اند، بنده‌ها می‌نشینند و از خدا گله می‌کنند، حالا گاهی بیایید بنشینید پیش هم و از خوبی‌های خدا بگویید. کمی باهم قربان صدقۀ خدا بروید. برای خدا چاپلوسی کنید.

گاهی که می‌نشینم و بدبختی‌هایم را با خودم مرور می‌کنم، تمام بدآمدها را، تمام تلخی‌ها و شکستگی‌ها را، یکهو یاد همان‌چیزی می‌افتم که سرپایم نگه داشته و بزرگ‌ترین نعمت خداست. یکهو یاد ستون‌های زندگی‌ام می‌افتم. خجالت می‌کشم و خودم را جمع‌وجور می‌کنم. هرچند موقت...

چقدر کم‌اند آدم‌هایی که وقتی کنارشان می‌نشینی از احساسِ خوبِ داشته‌هایشان بگویند... از کار خوب، روز خوب، سفر خوب، همسر خوب، بچۀ خوب. چرا نداشته‌های ما و بدداشت‌های ما موضوع صحبت ما هستند؟ چرا وقتی «چه‌خبر» می‌شنویم، اول خبر مریضی را می‌دهیم، بعد که طرف می‌گوید «شنیده‌ام قراره آخر هفته برید مشهد» مجبور می‌شویم تأیید کنیم؟ از چشم خوردن می‌ترسیم. از این‌که کسی بهمان حسودی کند. از این‌که دیگران آمارمان را داشته باشند. از این‌که بگویند دارد پز می‌دهد.

چطور است که ما داشته‌هایمان را نمی‌بینیم، اما نداشته‌هایمان را می‌بینیم؟ چطور است که خودم هم این‌طورم...؟

 

حافظ نوشت:

شکر ایزد که ز تاراج خزان رخنه نیافت

بوستان سمن و سرو و گل و شمشادت

سطر چهاردهم رمضان 94

بسم الله

نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ‌ رَّ‌حِیمٍ

سفره‌اى از جانب خداى آمرزنده‌ى مهربان است.

فصلت / 32

***

دلم می‌خواهد «رمضان» را بگذارم نهادِ ترجمۀ آیۀ بالا؛ رمضان سفره‌ای از جانب خدای آمرزندۀ مهربان است.

سفره‌ای که با همۀ مخلفاتش پهن است، برای همه. بعضی‌ها می‌آیند و از تمام برکات سفره استفاده می‌کنند، بعضی‌ها هم به نان و نمکی قناعت می‌کنند. بعضی‌ها آن جای خوب سفره نشسته‌اند که دستشان به همه‌چیز می رسد و بعضی‌ها هم کنجی نشسته‌اند که بیشتر از آن چیزی که جلوی دستشان است، بهشان نمی‌رسد.

اما سفره برای همه است و همه‌چیز فراهم. رزق تو بسته به تلاش توست. اتفاقاً این سفره از آن سفره‌هایی است که نه تنها باید بخوری تا سیر شوی، بلکه به اجازۀ خود صاحب‌خانه باید رزق روزهای بعدت را هم با خودت برداری و ببری. هرچه می‌توانی بردار و توی کیسه‌ات بریز. برکت این سفره تمامی ندارد.

اما همۀ این‌ها به کنار...

یک شبی در رمضان هست که، تکرار نشدنی است. در این شب، مهمانی یک جور دیگر است؛ شبی که یک آقا وارد این مهمانی می‌شود، بعد سر تا ته سفره را طی می‌کند و از همه می‌پرسد چه می‌خواهند، هرکس هرچه می‌خواهد می‌گوید و این آقا از این گوشه و آن گوشۀ سفره به دستشان می‌رسد. اصلاً دست می‌کند توی جیبش و از خودش می‌دهد. از آن رزق‌های خاصی که خدا فقط به خودش داده و حتی سر این سفره هم نگذاشته است. تند و تند سفره را می‌رود و می‌آید، دنبال دستی است که دراز شده باشد، یا نه فقط نگاهی که تهش خواهش دارد. لبخند می‌زند و عطا می‌کند...

امشب، شب تولد امام حسن (جان) است. نمی‌توانم بگویم به همان کیفیت، اما همان‌طور که رئوفیِ امام رضا (جانان جانان) را چشیده‌ام، کریمیِ امام حسن (جان) را هم چشیده‌ام. نمی‌دانم چطور بگویم، اما خیلی حیف است که امشب و فردا را از دست بدهیم. این آقا که دارد سفره را طی می‌کند، هرقدر شرمنده، سرمان را پایین نیندازیم. نگاهش کنیم، خواهشش کنیم، به التماس نرسیده حاجت را می‌دهد. این خاندان به دشمنشان مهربانند، ما که شیعه‌ایم، یا حداقل محب...

قلب‌های شکسته را هم از قلم نیندازید. قلب‌های شکسته تمنای دعا دارند...

 

 

حافظ نوشت:

ارباب حاجتیم و زبان سؤال نیست

در حضرت کریم تمنا چه حاجت است...؟

سطر سیزدهم رمضان 94

بسم الله

وَاذْکُرِ‌ اسْمَ رَ‌بِّکَ وَتَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتِیلًا

و نام پروردگارت را یاد کن و از همه بریده شو و یکسره روى دل بدو آر.

مزمل / 8

***

(هفت هشت ده باری ترجمه را می‌خوانم. به نظرم هر حرف دیگری گزافه است... اما از چیز دیگری می‌ترسم و می‌نویسم: )

 

گاهی آدم می‌بُرد. از همه‌چیز و همه‌کس. «دیگه بریده‌م». جملۀ معروفی‌ست. البته که خیلی وقت‌ها طرف نبریده است و فقط خیال می‌کند که بریده. آن نخ نازکی که از قضا نخ آخر است و از همه هم محکمتر را، نمی‌بیند.

وقتی آدم از کسی یا چیزی می‌برد، بین «او» و «آن» یک خلأ ایجاد می‌شود. خلأ را تا به حال حس کرده‌ای؟ خلأ یک حجمِ وسیع و عمیق از هیچ است. دقیقاً مثل یک اقیانوسِ هیچ. و این حجم وسیع ِ عمیقِ هیچ، از طرفی با تمام نیرو تو را پس می‌زند و به سمتت نیروی دافعه پرت می‌کند، از یک طرف طوری تو را در خودش حل می‌کند که مثل یک تار مو در آب می‌افتی؛ مو به هیچ‌وجه با آب حل نمی‌شود اما به هرکجا که آب برود، می‌رود. آدم هم با خلأ یکی نمی‌شود، تنها سرسپرده‌اش می‌شود. خلأ یک تناقض قدرتمند است. خیلی قدرتمند...

 

این‌که ایجاد این خلأ اختیاری باشد یا اجباری را، بگذریم. چون فرض را بر این می‌‌گذاریم که ما دو دستی آدم‌های اطرافمان را چسبیده‌ایم و راستش اصلاً قصد ایجاد خلأ اختیاری نداریم. اما گاهی خلأ اجباری می‌شود. گاهی پیش می‌آید. گاهی انتخاب نمی‌کنی، انتخاب می‌شوی.

تجربه ثابت کرده است، این خلأها را تنها می‌توان با یک چیز پر کرد. یعنی تنها یک چیز، یک نفر، یک مفهوم، یک حقیقت وجود دارد که عظمتش از سر تمام خلأها زیاد است.

به نظرم خلأ بلای بابرکتی است. به شرطی که آدم بتواند خلأش را پر از خدا کند. فکر کن به‌جای آن‌که در ته یک اقیانوس هیچ دست و پا بزنی، در آغوش خدا باشی. همۀ دور و برت خدا باشد.

خلأ مثل یک کاغذ سفید می‌ماند. دلمان برای آن کلمۀ «سلام» که پیشتر رویش نوشته شده بود و پاک شده، شاید پر بکشد. اما اگر دستی بیاید و تمام صفحه را پر کند از «دوستت دارم»، دیگر همه‌چیز تمام است...

از بریدگی‌هایمان نترسیم... پیوند محکم‌تری وجود دارد.

 

سطر دوازدهم رمضان 94

بسم الله

وَلَا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَّهِینٍ

و هر بسیار سوگند خورنده خوار و بى‌ارزشى را فرمان مبر.

قلم / 10

 

هر کلمه‌ای وزنی دارد. کلمه‌هایی هستند که سنگینی ادا کردنشان، اجازه نمی‌دهد به تکرارشان بیندازیم. و کلمه‌هایی هستند که سبک هستند و، ورد زبان.

امتحان کن: قوطی، لپ‌تاپ، فرفره، چسب زخم، عصا، فردا، سیب، گربه، قیچی.

هرکدام از این کلمه‌ها را اگر ده‌بار پشت سر هم تکرار کنی، حس اولین باری که تلفظشان کرده‌ای با بار دهم، هیچ تفاوتی نخواهند داشت: گربه، گربه، گربه، گربه، گربه، گربه...

این کلمه‌ها سبک‌اند. لازم نیست موقع ادایشان «حسی» خرج کنی.

اما بعضی کلمه‌های دیگر را ببینیم: مادر، پدر، عزیز، جان، عشق، امام رضا، خوبی، صداقت، ماه، خدا.

اگر این کلمه‌ها را چندباری پشت سر هم تکرار کنی، با هر تکرار حست با تلفظ قبل متفاوت است: مادر (یاد مادرت می‌افتی)، مادر ( یاد دیروز که سر سفرۀ افطار بلند بلند همۀ‌تان را دعا می‌کرد)، مادر (یاد حرکت ظریف دست‌هایش موقع آشپزی می‌افتی)، مادر (یاد مادر همسرت می‌افتی)، مادر (داری لبخند می‌زنی)، مادر (یاد آن دوستت که مادرش فوت شده می‌افتی)، مادر (غمگین شده‌ای)، مادر (...)

این کلمه‌ها وزن دارند، بار عاطفی دارند. وقتی ادایشان می‌کنی، یک چیزی از ته قلبت بیدار می‌شود.

این کلمه‌هایی که سنگین‌اند را، این‌ها که بار دارند را، که عاطفه دارند را، که عزیزند را، نمی‌شود خرج هر جمله‌ای کرد. نباید دست‌مایۀ هر عبارتی شوند. روی کلمات باید وسواس داشت. باید کلمه‌ها را «انتخاب» کرد برای هر معنا.

کلمه‌های سنگین، مقبولیت عام دارند. این کلمات، بین همه عزیز و موجه‌اند. اما...

 بعضی آدم‌ها از مقبولت و وجهه و عزت این کلمات، برای قبولاندن حرف خودشان به دیگران، (سوء) استفاده می‌کنند. آن‌ها آن‌قدر این کلمات سنگین را استفاده می‌کنند، که برایشان سبک می‌شود. تو خالی می‌شود. دیگر خدا برایش چیزی جز سه حرف (خ+د+ا) نیست. هیچ روحِ سنگینی پشت این کلمات نیست که وقتی می‌خواهی ادایش کنی، از ته قلبت توان بگذاری. این کلمات در گفتار این آدم‌ها انقدر سبک‌اند که حتی ذره‌ای به جمله‌هایشان وزن نمی‌دهند. حتی ذره‌ای.

کلمات سنگینمان را سبک نکنیم. بگذاریم، به‌وقتِ ادایشان، قلبمان بگیرد... .

 

سطر یازدهم رمضان 94

بسم الله

لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّـهَ مَعَنَا فَأَنزَلَ اللَّـهُ سَکِینَتَهُ عَلَیْهِ

«غم مخور، خدا با ماست.» در این موقع، خداوند سکینه (و آرامش) خود را بر او فرستاد.

توبه / 40

***

بعضی وقت‌ها این «ف» بین آیه، امید می‌دهد و بعضی وقت‌ها ترس... مثل یک دونقطۀ نتیجه‌گیری می‌ماند. اینجوری شد، پس بعدش هم این‌طوری شد. یعنی ب نتیجۀ مستقیم الف شد. یک آیه‌ای هست که باید الآن مثال بزنم، ولی راستش یک جور حس کشف نسبت به این آیه دارم و مالِ خودم کرده‌امش! از آن بگذریم، همین آیه؛ پیامبر و همراهش باور کردند خدا همراهشان است، بعد خدا آرامش را بر دل‌هایشان نازل کرد.

شما را نمی‌دانم، اما من یکی باورم به این‌که خدا همراهم است، چند روز یک‌بار، پایین و بالا می‌شود؛ و همین‌طور نتیجۀ مستقیمش هم، بالا و پایین می‌شود، یعنی سکینه‌ام. چند روزی آرامم و چند روزی بی‌قرار... . نمی‌دانم چطور می‌شود که آدم یادش نرود خدا همراهش است... . نمی‌دانم چطور می‌شود که آدم همه‌اش آرام باشد... .

گمانم این باور به همراهی خدا با بنده، همان ایمان باشد. خدایا ایمان ما را «ثابت» کن، که آرامشمان است...

(اگر نویسنده‌ای باشی که به بند بند کلماتت یقین داری، گاهی سطر زدن سخت‌ترین کار دنیاست... )

 

سطر دهم رمضان 94

بسم الله

لِیُنفِقْ ذُو سَعَةٍ مِّن سَعَتِهِ وَمَن قُدِرَ‌ عَلَیْهِ رِ‌زْقُهُ فَلْیُنفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّـهُ لَا یُکَلِّفُ اللَّـهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا سَیَجْعَلُ اللَّـهُ بَعْدَ عُسْرٍ‌ یُسْرً‌ا

آنان که امکانات وسیعی دارند، باید از امکانات وسیع خود انفاق کنند و آنها که تنگدستند، از آنچه که خدا به آنها داده انفاق نمایند؛ خداوند هیچ کس را جز به مقدار توانایی که به او داده تکلیف نمی‌کند؛ خداوند بزودی بعد از سختیها آسانی قرار می‌دهد.

طلاق / 7

***

پول؟ کسی صحبتی از پول کرد؟

نگاهم به این است که خداوند در آیه فرموده است «ذو سعه»، و نفرموده است «ذوالمال».

شاید باید از هر نعمتی که زیاد داریم، زیاد انفاق کنیم و اگر کمتر، کمتر. شاید این حرف از شکمِ سیری بلند می‌شود که گرسنگی نمی‌فهمد، اما مطمئنم همۀ نیاز آدم‌ها پول نیست. من آدم‌های زیادی را دیده‌ام که به ذره‌ای اعتماد به نفس، از خرواری پول بیشتر احتیاج داشته‌اند. به اندک توجهی، به کوتاه لبخندی، به تعریف و تمجیدی، به حالِ خوبی، به اطمینان دیدنی، به شنیدن عاشقانه‌ای، به لمسِ مهربانی‌ای.... .

خوبی‌هایمان را محصور نکنیم. به قول دوستی، حلقه‌های مهربانی راه بیندازیم. موج‌موج خوبی راه بیندازیم. اگر مهربانی، دستِ مهربانی‌ات را تا دورتر دراز کن. نه فقط خانواده و دوست‌های جانی، آن غریبه‌ای که در خیابان هر گره‌ای به کارش افتاده است، و قطعاً خود او عزیز کسی است که حالا کنارش نیست. برایش عزیزی کن. دست مهربانی‌ات را تا او برسان.

اگر با دوستت برای خرید مانتو رفته‌ای و توی اتاق پرو قیافۀ زار و نزارش را می‌بینی که می‌گوید«همۀ مانتوهای دنیا به من تنگه...» و با حسرت و اکراه خودش را در آینه نگاه می‌کند، به او اطمینان بده همین کسی که هست زیباست و اصلاً چقدر رنگ این مانتو به پوستش می‌آید و چقدر از آن قبلی که پوشیده بهتر است! اگر اعتماد به نفس تو خوب است، اعتماد به نفست را انفاق کن! و بازتابش را در لبخند دوستت ببین.

چرا وقتی حالت خوب است، از کسانی که حالشان بد است فرار می‌کنی؟ حال خوبت را گسترش بده. اگر سنت این است که خوبی بر بدی غالب شود، حتماً حال خوب تو بر او اثر می‌گذارد، نه حال بد او بر تو. کنارش باش با امواج خوبی‌ات. بدی عقب می‌کشد. حال خوبت را انفاق کن.

هر خوبی‌ای که داری، نعمتی است از خدا بر تو. انفاقش کن که برکت پیدا کند.